Чи надтай яаж харьцана би чамтай яг л тэгж харьцана

Ажил олгогчид ажилчдаасаа хувийн ашиг сонирхлоо хойш нь тавьж компанийн эрх ашгийн төлөө ажиллахыг ажилчдаас шаарддаг. Ажил олгогчид юу гэж их гомдолдог вэ гэвэл ажилчид сэтгэл гаргадаггүй, ажлыг зөвхөн өөрийн ая тухтай байдлаар л хийдэг. Энэ байдал нь ялангуяа үйлдвэрийн ажилчидтай илүү холбоотой. Ажлыг өөрт ая тухтай байдлаар хийдэг тухай нэгэн сургагч багшийн хэлснээр бол “ажлын байр бол насанд хүрсэн хүмүүсийн өдөр өнжүүлэх газар” бололтой. Компанийн гүйцэтгэлийг сайжруулах зорилгоор зохион явуулсан бас нэгэн сургалт дээр өөр нэг сургагч багш юу гэж сургаж байсан бэ гэвэл “ажилчдыг маллах хэрэгтэй, тэгэхгүй бол гүйцэтгэлийн зорилтууд биелэхгүй” гэж зааварчилж байсан. Энд нэг ч хэтрүүлэггүй байхгүй, бодит түүх юм.

Энэ хоёр багшийн хэлсэн үгийг авч үзвэл нэг нь ажилчдыг хэрхэн сэдэлтэй болгож санаачилгатай ажиллуулах вэ гэсэн асуудлыг шийдлийг олж чадахгүй байгаа хүний гомдол бол нөгөөх нь асуудлыг огт ойлгож мэддэггүй хүн гэхээс аргагүй юм. Бодит байдал дээр шинэ нөхцөл байдалд монгол хүнийг солонгост ажиллаж байгаа элэг нэгтнүүдтэй нь адил санаачилгатай, сэтгэлтэй ажиллуулахын тулд нэг талаас манлайлах ур чадвар хэрэгтэй байгаа бол нөгөө талаас байгууллагыг систем болгож ажиллуулах ур чадвар дутаад байгаад гол асуудал юм.

Ямар ч хүн бусдад таалагдах, бусдын нүдэнд үнэлэгдэх, бусдаар хүндлүүлэхийг хүснэ. Таалагдах, үнэлэгдэх, хүндлүүлэх гэсэн энэ гурван чанар нь эволюцын явцад бий болсон тул хүний тархинд гүн суусан байдаг. Тийм ч учраас хүнд өөрийгөө бусдад үнэлэгдэх аль эсвэл хүндлүүлэх боломж таарвал зүтгэл гаргаж байдаг нь тодорхой юм.

Хэрэв энэ гурван чанарыг нь хүндэтгэсэн байдлаар хүнд хандах юм бол тухайн хүн эргээд эелдгээр хандах нь гарцаагүй. Харин дээр дурдсан багшийн зөвлөсний дагуу ажилчдыг “маллах” гэсэн байдлаар хандах юм бол урдаас чинь мал шиг л хариу үйлдэл хийх нь тодорхой. Ажилчдаа загнаж туусаар хүссэн бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлэж болох юм. Гэхдээ бүтээлчээр ажиллах, ажилдаа сэтгэлтэй хандах тэр тусмаа хувийн эрх ашгаа умартан компанийн эрх ашгийн төлөө ажиллана гэдэг бол байхгүй юм. Өөрийн хувийн ашиг сонирхлоо хойш нь тавьж компанийн эрх ашгийн төлөө ажиллахын тулд хүн тэр тусмаа ямагт хувиа хичээж амьдардаг монгол хүнд том үндэслэл, шалтгаан байх учиртай. Тухайлбал, ажилчин хүнд өөрийгөө умартан компанийн ашгийн төлөө уйгагүй явахын тулд цаана нь нэг бол нэр хүндийг олж авах аль эсвэл том нэр алдарт хүрэх боломж “хүлээж” байх учиртай. Тэгсэн цагт л монгол хүн өөрийн хувийн ашиг сонирхлоо хойш нь тавьж байгууллагын ашгийн төлөө явах магадлалтай юм.

Энэ зарчим нь зөвхөн монгол хүнд хамаатай гэвэл мэдээж бодит байдалд нийцэхгүй юм. Хүн угаасаа л чухал ба утга учиртай ажил хийхийг хүсдэг. Үүнийг чухал үүрэгт ажилд томилох (on mission) байдлаар ажиллах гэж тодорхойлдог. Чухал үүрэг хүлээсэн хүн ямар их зүтгэл гаргадаг болохын жишээ олон байдаг. Тухайлбал, хүн онцгой чухал үүрэг даалгавар биелүүлэхийн тулд амиа ч хайрлахгүй явдгийг дэлхийн хоёрдугаар дайны тухай оросын кинонуудад маш их гардаг. Энэ чанарыг улаан армийн улс төрийн ажилтнууд маш ихээр ашиглаж энгийн цэргүүдийг боломжгүй нөхцөл рүү олноор түлхэн оруулдаг байж. Иймээс Германы арми оросын армийн улс төрийн ажилтнуудыг онцгой хортой хүмүүс гэж үздэг байсан. Хээрийн нөхцөлд ямар нэгэн шүүх хийлгүйгээр газар дээр нь устгаж болох гурван хүний нэг нь оросын армийн улс төрийн ажилтнууд байсан түүхтэй.

Улс орны онцгой ач холбогдолтой бүтээн байгуулалтын ажилд монгол залуучууд ажилдаа сэтгэл зүрхээрээ хандаж ямар их санаачилгатай оролцож байсан түүх ч олонтой байдаг. Хамгийн энгийн жишээ гэхэд “Би Монголын хамгийн өндөр барилга барьсан хүн ш дээ” гээд бахархан ярих хүмүүс зөндөө л таардаг. Энэ бол хүн утга учиртай ажил хийхийг хүсдэг гэснийг л харуулж байгаа юм. Тиймээс хэрэв ажилчдыг тогтвор суурьшилтай ажиллуулахыг хүсэж байгаа бол тэдгээрийг маллах бус харин “бусдад таалагдах, бусдаар хүлээн зөвшөөрүүлэх” боломжийг нь олгож байх хэрэгтэй юм. Товчхондоо хүнлэг л хандах гэсэн санаа юм. Эс тэгвээс эсрэг үр дагавар гарах нь гарцаагүй. Хүнийг адгуусын нөхцөлд оруулбал урдаас чинь адгуус шиг л авирлах нь тодорхой.