"Оюун ухаан бий болж хөгжихөд гол нөлөө үзүүлсэн зүйл нь хамтын зорилгодоо хүрэх гэсэн хүмүүсийн хамтын ажиллагаа байсан. Хэрэв хүн тус бүрийн оюун ухааныг бие даасан танин мэдэхүйн систем хэмээн үзвэл хамтын ажиллагаа нь олон тооны танин мэдэхүйн системийн хамтын ажиллагаа гэж тодорхойлох бүрэн үндэслэлтэй". Олон танин мэдэхүйн систем эв түнжинтэй хамтран ажиллах үед энгийн арифметикийн нийлбэр дүнгээс илүү хэмжээний оюун ухаан (intellect) бий болж байдаг (@Sloman S). Үүнийг нийгмийн сэтгэл зүйд (social psychology) social brain гэдэг юм байна. Social brain гэдгийг орчуулж мэдэхгүй юм. Ямар нийгмийн тархи гэлтэй биш. Ямартай ч хамтран ажиллаж буй хүний тоо нэмэгдэх тусам хамтын ухаан (social brain) нэмэгдэж байдаг нь тогтоогдсон. Хамтын ухааныг (social brain) бий болгож чадсан гэр бүл, хамт олон, нийгэм нь хөгжиж дэвшиж байдаг бол хоорондоо эв түнжин муутай хамтарч ажиллаж чаддаггүй гэр бүл, хамт олон, нийгэм хөгжлөөс хоцордог харин дайсагналцсан нэг нь бүр уруудаж байдаг юм байна. Учир нь нийгмийн хөгжлийн төвөгтэй асуудлуудыг зөвхөн "хамтын ухаанаар" л шийдвэрлэх боломжтой байдаг. Энгийнээр бол олны оролцоог бүрдүүлж мэргэжлийн мэдлэгийг ашиглах бололцоотой болгохыг хэлнэ.
Хамтын ухаан гэдгийн нэг утга агуулга нь ямар нэгэн чиглэлийн мэргэжлийн мэдлэг бүрдэхийг хэлнэ. Мэргэжлийн мэдлэг гэдэг нь (1) үндсэн буюу суурь ур чадвар (basic skills), (2) хамт олны дунд нэг утгаар ашигладаг үгийн сан, хэллэг ба ойлголтууд (shared language), болон (3) техникийн мэдлэг (technical knowledge) гэх зэргийг багтаана. Техникийн мэдлэг гэхээр бид ихэвчлэн машин, тоног төхөөрөмжийг хэрхэн ашиглахтай уялдуулж ойлгож байдаг. Гэтэл техникийн мэдлэг “шинжлэх ухааны мэдлэгийг ажлын зориулалтаар ашиглахыг хэлнэ” гэж тодорхойлдог. Тэгэхээр тухайн мэргэжилтэй холбоотой шинжлэх ухааны мэдлэг нь мэдээж зөвхөн тоног, төхөөрөмжөөр хязгаарлагдахгүй нь тодорхой. Үүнд тухайн ажлыг хийж гүйцэтгэх арга барил, ноу-хау зэрэг бас хамрагдах юм. Иймээс техникийн мэдлэг (technical knowledge) гэдэг нь тухайн мэргэжилтэй холбоотой шинжлэх ухааны мэдлэг, тухайн ажлыг хийж гүйцэтгэхэд ашигладаг туршлагаар нотлогдсон арга барил, ноу-хау зэргийг хэлэх юм.
Тухайлбал, өнөөдрийн монголын нийгэмд тулгараад байгаа гол асуудлуудын цөөнгүй хэсэг нь олон хувьсагчтай энгийн хар ухаанаар шийдвэрлэх боломжгүй асуудлууд байгаа. Олон хувьсагчтай асуудлуудын нэг нь хот суурин газрын агаарын бохирдол юм. Уг асуудлыг нэг удаагийн шийдлээр шийдвэрлэгдэхгүй гэдэг нь тодорхой. Энэ олон жилийн турш хийгдэг тасралтгүй хүчин чармайлт шаардах төдийгүй цаг тухай бүрд нь хийж буй арга хэмжээнүүдийг залруулж оновчилж байхыг шаарддаг. Ийм адармаатай асуудлуудыг зөвхөн хамтын ажиллагааны үр дүнд шийдвэрлэх боломжтой. Өөрөөр хэлбэл мэргэжлийн мэдлэг дээр суурилсан хамтын ухааны оролцоотойгоор шийдвэрлэх боломжтой гэсэн үг юм.
(Үргэлжлэл бий)
Comments