Хорвоод “сайн”, “муу” зүйл гэж байдаггүй. Хүний Эго л үйл явдлуудыг "сайн", "муу" гэж ангилаад байдаг. “Сайн”, “муу” зүйл байдаггүйг тайлбарлах зорилгоор нэг ийм түүх Зен мастерууд ашигладаг.
Нэгэн тариачин ганц морьтой байж. Гэтэл нэг өдөр морь нь алдагдаад алга болжээ. Тосгоных нь тариачныд ирээд: - “Золгүй юм болжээ, ганц морь чинь алдагдаад” гэцгээж. Тариачин харин олон юм дугаралгүй: - “магадгүй л юм” гэж хариулжээ. Гэтэл хэд хоногийн дараа нөгөө морь тав зургаан зуугуул морь дагуулаад тосгонд давихад иржээ. Тосгоных нь үүнийг дуулаад тариачныд ирээд: - “энэ яасан золтой юм болоо вэ? олон адуутай болжээ” гэв. Тариачин мөн л олон юм ярилгүй: - “магадгүй л юм” гэв. Маргааш нь тариачны хүү эмнэг адуугаа сургах гэж байгаад мориноосоо унаад хүлээ хугалжээ. Тосгоных нь орой нь тариачны гэрт ирээд: - “хүү чинь хүлээ хугалаад ямар золгүй юм болоо вэ?” гэв. Тариачин мөн л “магадгүй л юм” гэв. Гэтэл хэд хоногийн дараа дайн гарсан гээд цэргийн албанд татна гээд бөөн цэргүүд тосгонд ирээд залуучуудыг цэрэгт авч явахаар болсон бол тариачны хүү хүлээ хугалсан байсан тул түүнийг цэрэгт авалгүй орхиод явсан аж. Тосгоных нь дахиад л тариачны гэрт ирж “чи азтай юмаа хүү чинь хөлөө хугалсан тул дайнд авч явсангүй”. Гэхэд өвгөн бас л “магадгүй л юм” гэсэн гэдэг (@Alan Watts).
Юмс үзэгдэл өөрийн аясаар урссаар л байх болно. Энэ урсгалд "сайн", "муу" зүйл ямар дараалалтай байхыг хэн ч тааж хэлж чадахгүй. Аль "муу" зүйл сайн үр дагаварт хүргэхийг мөн эсрэгээрээ аль "сайн" гэх зүйл муу үр дагаварт хүргэхийг хэн ч хэлж чадахгүй. Тиймээс аль нь яг үнэхээр сайн аль нь муу гэж хэлэхэд бэрх юм.
Сэтгэл хөдлөл нь хоёр туйлтай тул хувьсамтгай чанартай. Хүн өнөөдөр баярлаж байгаа бол маргааш уурлаж бухимдах, эсвэл уйтгарлаж гуниглах мөч түүнд заавал дайрна. Өөрөөр хэлбэл эерэг сэтгэл хөдлөл сөргөөр солигдож сөрөг нь эергээр солигдож савлаж байдаг жамтай. Бид харин зөвхөн эерэгийг нь хүсээд байдаг.
Тэгээд ч ямар ч сэтгэл хөдлөл урт удаан хугацаанд үргэлжилдэггүй. Ямар ч сэтгэл хөдлөл нь хоромхон хугацаанд үргэлжлээд л дуусна. Тиймээс л сэтгэл хөдлөлийн араас “хөөцөөлдөх” нь ямар ч утгагүй гэдэг. Сэтгэл хөдлөл нь тогтмол хувьсаж байдаг төдийгүй хоромхон зур үргэлжлэх чанартай тул тэр сэтгэл хөдлөлд автагдаад байгаа нэгэн “чи” мэдээж биш юм.
Хэрэв хүн сэтгэл хөдлөлөө “аваад хаячих” юм бол хүний дотор “бодь” нэгэн байдаг болохыг олж мэдэх болно. Үүнийг хүн өөрийгөө ажиглаж байж л мэдэх боломжтой. Тэр сэтгэлд автдаггүй “хөндлөнгөөс” ажиглаж буй нэгэн чинь харин чиний жинхэнэ “чи” байх маш өндөр магадлалтай. Хэрэв тэр сэтгэл хөдлөлд автдаггүй “бодь” нэгэн шийдвэр гаргаж эхлэх юм бол шийдвэр чинь ухаалаг болох магадлал нэмэгдэнэ. Дээрээс нь тэр сэтгэлд автагддаггүй нэгэн тасралтгүй суралцдаг чанартай. Тиймээс тэр сэтгэл хөдлөлд автдаггүй нэгнийг тогтмол дасгалжуулах хийх хирээр улам л чадваржиж байдаг. Тэр сэтгэл хөдлөлд автдаггүй нэгэнд "сайн", "муу" зүйл байх нь ач холбогдолгүй юм.
Яагаад харин "магадлалтай" гэвэл тэр хөндлөнгөөс ажиглаж байгаа нэгэн дан ганц нэг этгээд бас биш юм. хөндлөнгөөс ажиглаж буйг мэдэх нэгэн бас бий.
Comments