Агуу үндэстэн агуу манлайлагчдын бүтээсэн түүхийг баяжуулснаар бий болдог

Эрнст Шаклтон гэж хэн бэ гэж асуувал монголчуудын дийлэнх нь сайн мэдэхгүй байж болох юм. Түүний намтрыг уншиж байсан цөөн хүмүүс өмнөд туйлд хүрэхийг зорьж байсан Англи гаралтай Антарктик тивийн судлаач гэж хэлэх байх.

Тэрээр дэлхийн нэгдүгээр дайн эхлэхэд эрдэм шинжилгээний судалгаа хийх зорилгоор Антарктик тивийг зорин эх орноо орхин явсан түүхтэй. Судалгааны ажлын үндсэн зорилго нь Уэддэл далайд (Weddell sea) буй халим агнагчдын отгоос эхэлж Антарктик тивийн өмнөд туйл хүрч цаашлаад тивийг хөндлөн туулж Макмүрдо саунд (McMurdo Sound) гэх газарт хүрэх явдал байсан юм. Харамсалтай нь Өмнөд Жоржийн (South Georgia) хэмээх арлаас гараад удалгүй мөсөнд боогдож усан онгоц нь мөсөнд барьцалдан хөлдөж цаашид аялах ямар ч боломжгүй болсон билээ. Ингээд мөсөнд хоригдсон усан онгоцтойгоо 10 гаруй сарын хугацаанд далайн урсгалын аясаар хөвсөөр явсаар мөс задрах үед гэмтсэн усан онгоц нь живсэн түүхтэй. Багийн гишүүд нь мөсөн дээр бууж цаашид таван сарын турш далайн урсгалаар явахаас өөр замгүй болсон гэдэг. Таван сарын дараа Шаклтон багийн гишүүдийн хамт Зааны арал (Elephant Island) дээр эсэн мэнд бууцгаасан байдаг.

Гэтэл уг арал дээр хүн амьдардаггүйгээс гадна далайн тээврийн гол замуудаас алслагдсан тул хэн нэгэн ирж багийг аврах магадлал огт байхгүй байсан тул Шаклтон өөрийн багийн хамгийн туршлагатай таван хүний хамтаар 6.1 метрийн урттай задгай жижиг завиар 1300 км-ийн зайтай Өмнөд Жоржийн (South Georgia) арал руу хүрэх шаардлагатай тулгарсан. Шаклтон дөрвөн долоо хоногийн хүнс бэлдүүлж илүү хүнс авахаас татгалзан байдаг. Түүний хэлснээр хэрэв энэ хугацаанд Өмнөд Жоржийн (South Georgia) арал хүрч чадахгүй бол далайд гээгдсэн гэсэн үг юм. Ингээд Шаклтон нь өөрийн таван далайчдын хамт Жэймс Кэйрд гэх нэртэй жижиг задгай завиар Өмнөд Жоржийн арал хүрэхээр гарсан. Аялал нь байнгын далайн шуурганы улмаас завь нь хэзээ ч хөмрөхөд бэлэн нөхцөлд 16 өдрийн турш үргэлжилж 1916 оны 5 дугаар сарын 8-нд Өмнөд Жоржийн аралын урд хэсэгт хүрсэн байдаг. Уг аралын урд хэсэгт хүн байдаггүй зөвхөн хойд хэсэгт нь халим агнагчдын баазтай тул аралыг хөндлөн туулах шаардлагатай тулгарсан. Багийн хоёр гишүүний бие нь сулдаж доройтсон байсан тул гурван гишүүнийг нь үлдээж Шаклтон үлдсэн хоёртой нь цаашид явахаар болсон. Өмнөд Жоржийн арал нь уулархаг гадаргуутай тул хөндлөн туулах нь бас л амаргүй ажил байсан. Хоёр өдрийн турш нийтдээ 51 км явсны дараа 1916 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдөр Өмнөд Жоржийн аралын хойд хэсэгт хүрсэн аж. Зааны арлаас Өмнөд Жоржийн арал хүртэл задгай завиар хийсэн Шаклтоны аяллыг хожим 1955 онд давтсан байдаг. Английн судлаач энэ аяллыг хийхдээ арай илүү найдвартай завиар хийсэн бол хожим бичихдээ: “Шаклтоны баг яаж энэ аяллыг хийж чадсаныг үнэхээр мэдэхгүй юм” гэсэн байдаг. Ингээд аялал эхэлсэн цагаас хойш гурван жилийн дараа буюу дайн дууссан хойно Шаклтон нутагтаа эргэн ирсэн түүхтэй.

Өнгөцхөн харвал Шаклтоны түүх бол явсан зорилгоо биелүүлж чадалгүй бүтэлгүйтсээр байгаад л эргэн ирсэн хүний түүх юм. Хэдий тийм ч 2002 онд ВВС телевизээс Их Британи Умард Ирландын нэгдсэн вант улсын хэмжээнд хийсэн судалгаагаар энэ хүн нь аугаа Британчуудын тоонд багтсан төдийгүй 20 дугаар зууны Британийн шилдэг манлайлагчаар эхний 11-т шалгарсан түүхтэй. Түүнийг сэр Эрнэст Шаклтон гэдэг.

Хэдийгээр Эрнэст Шаклтон нь зорьсондоо хүрээгүй ч тулгарсан хүнд бэрхшээлийг хэрхэн давсан байдал нь олон хүмүүсийн сэтгэлийг ихээр татаж түүний эр зориг, нугаршгүй тэвчээр, бусдыгаа аврах зорилгоор хүнлэг энэрэнгүй сэтгэл гаргаж ирсэн нь олон хүний сэтгэлд хүрсэн аж. Шаклтон нь түүнтэй хамт явсан хүмүүсийг эсэн мэнд эргэн ирүүлэхийн төлөө өөрөөс шалтгаалах бүхнийг хийсэн нэгэн. Тулгарсан хүнд сорилт, бэрхшээлийг нэр төртэй даван туулах нь хүмүүст гүн сэтгэгдэл төрүүлдэг тул энэ байдал нь олны дунд алдаршихад хүргэсэн гэдэг.

Хүнлэг шинж чанараа орхилгүйгээр хүнд бэрхшээлийг даван туулж чадаж байгаа энэ хүний түүхийг харахаар хүмүүст гүн сэтгэгдэл төрдөг төдийгүй тийм хүнийг хүмүүс манлайлагч байна гэж хүлээн зөвшөөрдөг. Нэг үгээр бол давж дийлшгүй хүнд байдал, гүн хямралыг тууштай давж чадсан төдийгүй өөрийн ашиг сонирхлыг үл харгалзан бусдыгаа хүнд байдлаас гаргаж зовлонг нь нимгэлэхэд нь ямар ч эргэлзээгүй тусалж байдаг нь жинхэнэ манлайлагчийн гол шинж чанар юм. Иймээс л Их Британчууд Эрнэст Шаклтоныг XX зууны шилдэг манлайлагчаар шалгаруулсан түүхтэй.

Манлайлагч гэж хэнийг хэлэх вэ гэвэл “Тодорхой бус байдал, аюул руу түрүүлж ордог, биднийг хамгаалах, биднийг ирээдүй руу татаж гаргах зорилгоор өөрийн ашиг сонирхлоо хойш тавьж чаддаг нэгнийг хэлнэ. Манлайлагчид нь бусдыг аврах зорилгоор өөрийгөө золиосолж чаддаг. Тэд өөрсдийгөө аврах зорилгоор бусдыг хэзээ ч золиосолдоггүй. Ийм шинж чанартай нэгнийг манлайлагч гэнэ” гэсэн хариулт өгөх нь илбэг байдаг байна.