Гоншигноно гэдэг нь "би суралцахыг хүсэхгүй байна" л гэсэн үг

Зарим хүмүүс өөрөө өөртөө өндөр босго тавьчихдаг. Миний ээж аав ийм хүмүүс байсан тул би ийм байх ёстой гэдэг ч юм уу? товчхондоо ёстой гэсэн үг олшрох тусам хүн өөрийнхөө уян хатан байдлыг алдаж байдаг тул алдаа гарах үед энэ уян хатан бус байдал нь өөрийгөө хэт их шүүмжлэхэд хүргэж байдаг. Ялангуяа хийсэн алдаа нь хүнд аль эсвэл засаж залруулах боломжгүй бол.

Алдаа гаргахаас хэн ч зайлсхийж чадахгүй нь тодорхой. Угаасаа хүн алдаж байж суралцдаг жамтай. Харин засаж залруулшгүй алдаа гаргаснаас болж түүндээ харамсаж олон жилийн турш өөрийгөө буруутгаад явах хүн бас цөөнгүй таарна. Хэрэв өөрийгөө буруутгах явдал нь байнга давтагдаад байх юм бол тэр нь сөрөг үр дагаврыг дагуулж эхэлнэ. Цаг хугацаа өнгөрсөн ч хэрэв гаргасан алдаанаас болж үүсээд байгаа харамсал нь үгүй болохгүй байх юм бол хүн нэг хэв маягийн харамслын хэмнэлд (shame cycle) орсон байна гэж үзнэ. Ийм хэмнэлд орох нь хүнийг шинэ зүйлд суралцаж чадахгүйд хүрдэг. Учир нь харамслын хэмнэл давтагдсаны улмаас алдаа гаргахад хүргэсэн ижил төрлийн нөхцөл байдал үүсэхэд өөр байдлаар хандаж өөр үйлдэл хийж шинэ зүйлд суралцах явдлыг халхалж байдаг.

Хүн өөртөө шүүмжтэй хандаж хийсэн үйлдлээ эргэцүүлэх бодож (self-reflection), зөв бурууг нь хүлээн зөвшөөрч чадах (self-acceptance) нь хувь хүний хөгжлийн хувьд өсөж дэвжихэд нь асар хүчтэй эерэг нөлөөтэй гэдгийг олон судалгаагаар нотолсон байдаг. Өөртөө шүүмжтэй хандаж эргэлцүүлэн бодох нь хийсэн алдааг дахин давтахгүй байх үүднээс шинэ зүйлд суралцахад чухал нөлөөтэй нь тодорхой. Харин өөртөө шүүмжтэй хандах нь хэтэрвэл гарах үр нөлөө нь эсрэгээрээ болж эхэлнэ. Харамслын хэмнэл (shame cycle) нь үүний нэг жишээ юм.

Энэ тохиолдолд яах ёстой вэ? гэсэн асуулт гарна. Ямар ч алдаа хийсэн ч хүн өөртөө энэрэнгүй хандаж сурах хэрэгтэй гэж хэлдэг. Өөртөө энэрэнгүй хандана гэдэг нь гурван зүйлээс бүрддэг: өөрийгөө мэдэх, бодитоор эргэцүүлэн бодох ба хүлээн зөвшөөрөх явдал.

Өөрийгөө мэдэх гэдэг нь өөрийн сайн муу талуудаа хэтрүүлэлгүйгээр мэдэхийг хэлнэ. Харин эргэцүүлэн бодох чадварыг хөгжүүлэхийн тулд хэрэв хэн нэгэн яг ийм байдалд байвал би түүнд юу гэж зөвлөх байсан бэ? гэсэн асуултад хариулах хэрэгтэй юм. Хүн угаасаа л бусдад зөвлөгөө өгөх программчлалтай. Асуудлыг мэдэхгүй ч байсан өрөөлийн нэгэнд зөвлөж л байдаг. Энэ чанарыг ашиглаад “хэрэв миний найз яг минийх шиг байдалд орсон бол би түүнд юу гэж хэлж зөвлөх байсан бэ?” гээд л өөрөөсөө асуухад хангалттай. Тархи бүх хариултыг тэр даруйд нь өгнө. Ингэж чадвал хүн өөрийгөө бодитоор эргэцүүлж байна гэж хэлж болох юм. Эцэст нь хүлээн зөвшөөрөх явдал.

Архичин хүний архинаас гарах хамгийн эхний найдвартай алхам бол өөрийгөө архичин гэдгээ хүлээн зөвшөөрөх явдал юм. Хүлээн зөвшөөрч чадсан хүний итгэл үнэмшилд өөрчлөлт явагдаж эхэлдэг тул дутагдлаа засах магадлал үүсдэг гэж сэтгэл зүйчид тайлбарладаг. Иймээс л гадны улс орнуудад архи, хар тамхины донтолтоос гаргах эмчилгээг хүлээн зөвшөөрүүлэхээс эхэлдэг.

Тиймээс өөртөө энэрэнгүй хандана гэдэг нь үндсэндээ хийсэн алдаагаа хүлээн зөвшөөрч хөндлөнгөөс өөртөө зөвлөгөө өгөхийг хэлнэ. Ингэснээрээ өөрийгөө тухайн төрлийн зовлонтой нүүр тулж чаддаг болж түүнээс түргэн салж чаддаг чадвар бий болно л гэсэн үг. Тэгсэн цагт тухайн төрлийн алдааг дахин давтахгүй байх үндэслэлтэй. Харин харамсаж өөрийгөө өрөвдсөнөөр хүн алдаагаа засаж засардаггүй. Харамсах нь “би ийм байх ёстой байсан, гэтэл ийм юм болчихлоо” гэсэн үгтэй адил тул хүн тэр итгэл үнэмшилдээ итгэсэн хэвээр үлдэж шинэ зүйлд суралцдаггүй байна. Иймээс л харамслын хэмнэлд орохгүй байхыг зөвлөдөг байна. Гоншигноно гэдэг харамслын хэлбэрийн хөнгөн төрөл юм шүү.